Txirriskila arrunta (Serinus serinus)
Fringillidae, Paseriformeak
Beste izen batzuk: Arbiazijale, Arbiazitxori, Arbitxori, Berderoi txiki, Nabazitxori, Nabotxori, Txarraskala, Txirribirri, Txirriskala, Txirriskil(a), Txirriskilo, Txirriskla, Txirristila, Txurruskillo, Ziringarro, Zirrizkila, Zirrizkla.
Euskarazko izendegi osoa »
Beste hizkuntzetan
- Gaztelania: Verdecillo
- Frantsesa: Serin cini
- Ingelesa: European Serin
- Okzitaniera: -
- Aragoiera: Gafarrón
- Katalana: Gafarró
- Astur Leonesa: -
- Galegoa: Xirín común
- Alemaniera: Girlitz
- Italiera: Verzellino
Deskribapena
Kanarioaren lehengusua da txirriskila. Txori txiki alaia, arrek papar hori nabarmena daukate, batez ere udaberrian. Taldetxoetan ibili ohi dira, baita beste fringilido batzuekin batera ere (txontak, txorruak, txokak...). Fringilidorik txikiena da, arra emea baino horiagoa, eta ipurgainean orban hori berdexka nabarmenarekin. Moko labur eta zabala dute, hazijale den txori batentzat egokia. Haziez gain, intsektuak eta fruituak ere jaten ditu tarteka.
Kantu alai xirrixtalaria dauka, txorrotxio arin sarkorra, ar papohoriek adar puntatik txiokatzen dutena, ozen eta amaigabe. Nahastezina da udaberri-udako egun beroenetan.
Zuhaizti txikiak eta landak dauden inguruneetan ikusi daiteke bereziki. Baita baserri eta landa-eremuetan ere, non ortuetako landare haziak jaten dituen. Garai batean arbi-sailetan pilatzen ziren, arbiaren haziak jaten. Hortik datorzkio eskualde batzuetan jasotzen dituen arbitxori, nabazitxori eta antzeko izenak.
Euskal Herrian
Mediterranear arroko espeziea da, mendi eta baso freskoak baino, inguru zabalago eta epelagoak nahiago dituena. Hala ere, Euskal Herrian oso ohikoa da eta urte guztian zehar ikus ditzakegu, neguan urriagoa den arren.
Entzun
Banaketa mapa
Txirriskilaren kantua #TxoriaTxio
Euskarazko izendegia
Oharrak
Hainbat izen eman zaizkio euskaraz, baina bi talde nagusitan banatu ditzakegu:
- Kantuarengatik: txarraskala, txirribirri, txirriskala, txirriskilo, txirriskila, txirriskla, txirristila, txurruskillo, ziringarro, zirrizkila, zirrizkla.
- Elikadura-ohiturengatik: arbitxori, arbiazitxori, nabazitxori...
Mapa honetan izen nagusiak aurkituko dituzu. Datu guztiak ikusteko begiratu ondorengo taula.
| Aldaera | Eskualdea | Bibliografia |
|---|---|---|
| Arbiazijale | Debagoiena | |
| Arbiazitxori | Tolosaldea, Debagoiena, Urola-Kostaldea, Goierri | IzaK94 (1994) UgaM (1995) |
| Arbitxori | Donostialdea, Debagoiena, Urola-Kostaldea, Goierri, Gorbeia Inguruak | |
| Berderoi txiki | Debagoiena, Urola-Kostaldea | |
| Nabazitxori | Durangaldea, Plentzia-Mungia, Debabarrena, Lea Artibai | GamI01b (2001) |
| Nabotxori | Lea Artibai, Debabarrena, Plentzia-Mungia, Durangaldea, Gernika-Bermeo | |
| Txarraskala | Urola-Kostaldea | |
| Txirribirri | Debagoiena, Arrati Nerbioi, Gorbeia Inguruak | AzkRM (1905) AraT (1909) |
| Txirriskala | Durangaldea, Donostialdea, Urola-Kostaldea | AzkRM (1905) LeiA60 (1960) LeiA83 (1983) SanI2021 (2021) |
| Txirriskil(a) | Durangaldea, Debagoiena, Debabarrena, Bizkaia, Bidasoa Beherea, Lea Artibai, Arrati Nerbioi, Gernika-Bermeo, Urola-Kostaldea | LabE (1895) AldJ (1918) Aran (1961) SanJ (1978) GalA (1981) IzaK94 (1994) |
| Txirriskilo | Durangaldea, Debagoiena, Debabarrena, Lea Artibai, Goierri, Gernika-Bermeo, Urola-Kostaldea | ArrG (1988) |
| Txirriskla | Durangaldea, Donostialdea, Plentzia-Mungia, Urola-Kostaldea, Bilbo Handia | ArrE (1896) SanP (1908) GamI93 (1993) BueX (1999) SanI2021 (2021) |
| Txirristila | Lea Artibai, Debagoiena | |
| Txurruskillo | Arrati Nerbioi, Bilbo Handia | CorJ (1988) |
| Ziringarro | Lea Artibai | AzpJM (1986) |
| Zirrizkila | Debabarrena, Araba, Goierri | PueF (1952) LopG58 (1958) ZufJ88 (1988) ZufJ98 (1998) |
| Zirrizkla | Bizkaia, Bilbo Handia | LabE (1895) ArrE (1896) AraT (1909) AldJ (1918) BueX (1999) |
| Berdel txiki | Gorbeia Inguruak | |
| Berdelario txiki | Donostialdea | LeiA83 (1983) |
| Berdezil | Goierri | |
| Kirriskilet | Zuberoa | CasJ (1989) |
| Kirriskilo | Debagoiena | IzaK94 (1994) |
| Pikumotz | Sakana | ZuaK2022 (2022) |
| Txarraskilo | Urola-Kostaldea | |
| Txirriska | Donostialdea | EliJ (1923) |
| Txoaberde | AldJ (1918) | |
| Zirri-zirri | Estellerriko Ekialdea | PerF2017 (2017) |
** Eskualdea: Ahoz non jaso den.
Grisez, zalantzazkoak edota bibliografian bakarrik jasotakoak.