Kaio hankahoria (Larus michahellis)
Laridae, Txaradriiformeak
Beste izen batzuk: Gango, Itsas kaio, Itsas txori, Kaiar / kaieme, Kaio, Mallorka, Marloi, Santza.
Euskarazko izendegi osoa »
Beste hizkuntzetan
- Gaztelania: Gaviota patiamarilla
- Frantsesa: Goéland leucophée
- Ingelesa: Yellow-legged gull
- Okzitaniera: -
- Aragoiera: Gabiota patiamarilla
- Katalana: Gavià de potes grogues
- Astur Leonesa: -
- Galegoa: Gaivota patiamarela
- Alemaniera: Mittelmeermöwe
- Italiera: Gabbiano reale zampegialle
Deskribapena
Gure kostaldeko kaiorik ugari eta ezagunena. Itsastarra izaki, nahiz eta herriguneetara ere oso ondo egokitu den. 55-67 cm arteko luzera eta 130-158 cm arteko hego-zabalera ditu. Horiak ditu mokoa eta begiko eraztuna; eta horiak ditu hankak, espezie honen ezaugarririk nabarmenena dena (kaio helduetan beti ere). Hegaztiaren lumaia grisa da bizkarraldean (Europa erdialdeko kaio hauskara baino ilunxeagoa) eta burua eta sabelaldea zuriak ditu. Hegoen muturrak beltzak dira; buztana, aldiz; zuria.
Kolore patroi hori kaio helduena da, ale gazteenek beste lumaia bat izaten dutelako bizitzako lehenengo 3 urteetan, askoz arreagoa, luma marroi-zuriak tartekatuz. Kaioak heldu ahala, lumak urdintzen joaten zaizkio eta gazteengan iluna den mokoa horitzen.
Hain dira ezberdinak gazteak eta helduak, herri batzuetan izena ere ezberdina dutela. Esate baterako, Hondarribian eta Lekeition. Azken horretan, gazte arreei "kaidxua" deitzen diete eta ale nagusi zuri-grisei "santza" (beheko bideoan duzue Pedro Juan Akarregi lekeitiarrari jasotako lekukotasuna).
Orojaleak dira: arrainak, ugaztun txikiak, krustazeoak, moluskoak, landareak... Sarraskia ere jaten dute eta zabortegien ohiko bisitariak dira.
Garai batean kaio hauskararen (Larus argentatus) azpiespeziea zela uste zen eta, ondoren, orain gutxira arte, kaio kaspiarrarena (Larus cachinnans). Azken azterketa genetiko eta mkorfologikoen ostean, espezie bezala deskribatu eta onartu da, Larus michahellis izenarekin (Karl Michahelles zoologoaren omenez).
Euskal Herrian
Urte guztian ikusi daiteke Euskal Herrian, gutxi gorabehera beti antzeko kopuruetan, nahiz eta urtean zehar beste lurralde batzuetako kaioak ere hurreratzen diren gurera.
Entzun
Lekukotasuna - Ahotsak.eus
Itsas txoriak eta euren txorien izenak Lekeition: kaioa, santza, txirrina, karrabasoa, antxeta... Kalatxoria kanpotik etortzen den espeziea da, ez da itsas txoriaren berdina. Txirria, potorroa... Txirrina atuna egoten den tokian egoten da.
Euskarazko izendegia
Mapa honetan izen nagusiak aurkituko dituzu. Datu guztiak ikusteko begiratu ondorengo taula.
| Aldaera | Eskualdea | Bibliografia |
|---|---|---|
| Gango | Debabarrena | |
| Itsas kaio | Lea Artibai, Debabarrena | AraI2011 (2011) |
| Itsas txori | Durangaldea, Donostialdea, Debabarrena, Bilbo Handia, Bidasoa Garaia, Lea Artibai, Gernika-Bermeo, Lapurdi Garaia, Plentzia-Mungia | GalA (1981) LeiA83 (1983) GamI93 (1993) ArrJ (1994) GamI99 (1999) BueX (1999) BarE2000 (2000) GamI01c (2001) GamI02b (2002) GamI02a (2002) GamI05a (2005) MarA (2006) SanI2021 (2021) |
| Kaiar / kaieme | Lea Artibai, Debabarrena, Urola-Kostaldea | AltJ30 (1930) EtxM (2005) EtxP (Data ezezaguna) |
| Kaio | Donostialdea, Debagoiena, Debabarrena, Bizkaia, Bidasoa Beherea, Lea Artibai, Goierri, Urola-Kostaldea, Lapurdi Garaia | IztJ (1847) LabE (1895) SanP (1908) AldJ (1918) LeiA60 (1960) Aran (1961) LeiA83 (1983) AzpJM (1986) EtxM (2005) DuvM (2015) ZubJ (2018) EtxP (Data ezezaguna) |
| Mallorka | Donostialdea | AlzN (1962) |
| Marloi | Bidasoa Beherea, Lapurdi Itsasegia | EtxP1677 (1677) GarJ1982 (1982) SagT (2005) MaiA (Data ezezaguna) |
| Santza | Lea Artibai, Gernika-Bermeo | BarE2000 (2000) ZubJ (2018) |
| Abisoi | EliJ (1923) | |
| Gabiota | Durangaldea, Debagoiena, Plentzia-Mungia, Debabarrena, Gernika-Bermeo | |
| Itsas pizti | Donostialdea | SanI2021 (2021) |
| Juanis | Debabarrena |
** Eskualdea: Ahoz non jaso den.
Grisez, zalantzazkoak edota bibliografian bakarrik jasotakoak.