Koartza hauskara (Ardea cinerea)
Ardeidae, Zikoniformeak
Beste izen batzuk: Amiamoko, Gartza, Koartza.
Euskarazko izendegi osoa »
Beste hizkuntzetan
- Gaztelania: Garza real
- Frantsesa: Héron cendré
- Ingelesa: Grey Heron
- Okzitaniera: -
- Aragoiera: Garrapescaire
- Katalana: Bernat pescaire
- Astur Leonesa: -
- Galegoa: Garza real
- Alemaniera: Graureiher
- Italiera: Airone cenerino
Entzun
Banaketa mapa
Bideoa - Koartza hauskara (Ingurumena EJ)
Euskarazko izendegia
Oharrak
Koartza hauskara ardeido bat da, ardeidae familiako espeziea. Hegazti talde honetako kideak "koartza", "gartza" edo "amiamoko" izenez ezagutu izan dira beti euskaraz. Horrela aurkituko ditugu 1980. hamarkada aurreko liburu eta bilketa guztietan. Hala ere, nolabaiteko lapsus txikiren baten ondorioz, 1980ko hamarkadan euskara estandarrean "lertxun" (edo "lertsun") zabaldu zen ardeidoen familiako kide hauek izendatzeko, eta halaxe erabili izan zen zenbait urtez. Izen okerra da "lertxun" (edo "lertsun") koartzentzat, lertsunak kurriloak direlako (Grus grus) eta ez koartzak.
Zorionez, hiztegi nagusietan aspaldi zuzendu zen akats historikoa eta 1999. urteaz geroztik modu egokian batu dituzte terminoak Elhuyar hiztegiak, Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak, zein Euskaltermek, besteak beste. Oraindik ere "lertxun hauskara", "lertsun gorria", "lertxuntxo karramarrozalea" eta antzeko terminoak aurkituko ditugu sarean, hainbat karteletan eta liburu zein gida zaharrenetan, baina esan bezala, okerrak dira izen horiek eta saihestu beharrekoak.
Hortaz, gogoan izateko:
- koartza: Ardea cinerea eta beste hainbat ardeido (garza, herón). Euskal Herrian bertan, koartza hauskara, koartza gorria, koartza zuria, koartzatxo txikia, koartzatxo karramarrozalea, eta abar.
- lertsuna: Grus grus, kurriloa (grulla, grue).
Mapa honetan izen nagusiak aurkituko dituzu. Datu guztiak ikusteko begiratu ondorengo taula.
| Aldaera | Eskualdea | Bibliografia |
|---|---|---|
| Amiamoko | Lapurdi Garaia, Euskal Herria, Bizkaia, Baigorri-Ortzaize | Uzei (-datarik gabe-) LabE (1895) AldJ (1918) EliJ (1923) DuvM (2015) |
| Gartza | Bidasoa Garaia, Lea Artibai, Arabako Lautada, Urola-Kostaldea, Tolosaldea, Sakana, Plentzia-Mungia | LanN1562 (1562) IztJ (1847) ZuaK2022 (2022) |
| Koartza | Tolosaldea, Donostialdea, Urola-Kostaldea | IztJ (1847) SanP (1908) AldJ (1918) LeiA60 (1960) Aran (1961) LeiA83 (1983) SanI2021 (2021) |
| Gaubele | Debabarrena | SanJ (1978) |
| Itsas-hegazti | Goierri | UgaM (1995) |
| Lertxun | Euskal Herria | Uzei (-datarik gabe-) |
| Oarza | AraT (1909) | |
| Sokil | MugP (1965) | |
| Ugari | Bizkaia | LabE (1895) AldJ (1918) |
** Eskualdea: Ahoz non jaso den.
Grisez, zalantzazkoak edota bibliografian bakarrik jasotakoak.